Doanh nghiệp được thành lập theo quy định pháp luật nhằm mục đích kinh doanh và thu lợi nhuận. Vậy doanh nghiệp là gì? Quy trình thành lập doanh nghiệp bao gồm những bước nào? Hãy cùng TinLaw tìm hiểu về khái niệm và những thông tin liên quan đến doanh nghiệp trong bài viết này nhé!
Doanh nghiệp là gì?
Doanh nghiệp là một tổ chức kinh doanh được thành lập và hoạt động với mục tiêu chính là tạo ra lợi nhuận. Mỗi loại hình doanh nghiệp có những đặc điểm pháp lý riêng, phù hợp với nhu cầu và mục tiêu của người sáng lập. Thành lập doanh nghiệp phải tuân thủ các quy định pháp luật liên quan đến kinh doanh, quản lý thuế và các quy định khác.
Doanh nghiệp là gì?
Ngoài mục tiêu tạo ra lợi nhuận, doanh nghiệp còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế và xã hội. Doanh nghiệp tạo ra việc làm, đóng góp vào ngân sách nhà nước thông qua thuế. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn có trách nhiệm xã hội trong việc bảo vệ môi trường, thực hiện các hoạt hỗ trợ cộng đồng.
Đặc điểm doanh nghiệp tại Việt Nam
Hiện nay, phần lớn các doanh nghiệp tại Việt Nam đều có một vài đặc điểm chung như sau:
- Doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế độc lập, có tên riêng, tài sản riêng và địa chỉ hoạt động rõ ràng. Doanh nghiệp được thành lập hoặc đăng ký hoạt động theo đúng quy định của pháp luật, với mục tiêu chính là kinh doanh. (Theo Luật Doanh nghiệp 2020)
- Doanh nghiệp là một pháp nhân, tức là được công nhận là một chủ thể trong các quan hệ pháp lý. Doanh nghiệp có thể ký hợp đồng, tham gia giao dịch, thậm chí ra tòa nếu có tranh chấp giống như một “cá nhân pháp lý”.
- Hoạt động kinh doanh là nhiệm vụ cốt lõi. Doanh nghiệp có thể sản xuất, buôn bán, cung cấp hàng hóa hay dịch vụ… miễn là phục vụ cho mục tiêu tạo ra lợi nhuận hoặc thực hiện các chính sách kinh tế – xã hội của Nhà nước.
- Mỗi doanh nghiệp đều có cơ cấu tổ chức riêng, được xây dựng để phân công công việc, chức năng, quyền hạn giữa các bộ phận và cá nhân. Tùy vào loại hình và quy mô mà mô hình tổ chức cũng có thể linh hoạt khác nhau.
Đặc điểm doanh nghiệp tại Việt Nam
Ngoài việc hiểu rõ khái niệm doanh nghiệp là gì thì việc nắm những đặc điểm này cũng sẽ giúp bạn vận hành doanh nghiệp hiệu quả và đúng luật hơn.
Các loại hình doanh nghiệp/công ty hiện nay
Việc phân loại doanh nghiệp thành các loại hình doanh nghiệp khác nhau tại Việt Nam nhằm tạo điều kiện cho nhà nước quản lý và phù hợp nhu cầu doanh nghiệp. Các loại hình khác nhau sẽ có ưu nhược điểm của thành lập doanh nghiệp mới mà bạn cần chú ý.
Doanh nghiệp tư nhân
Thế nào là doanh nghiệp tư nhân? Đây là loại hình kinh doanh do một cá nhân sở hữu và quản lý điều hành. Chủ sở hữu chịu toàn bộ trách nhiệm đối với mọi vấn đề. Và loại hình này không có sự minh rõ ràng giữa tài sản cá nhân và tài sản của Công ty.
Công ty trách nhiệm hữu hạn
Công ty trách nhiệm hữu hạn được chia thành 2 loại gồm:
- Công ty TNHH một thành viên: Công ty được thành lập dưới hình thức này với mục tiêu góp vốn bởi một cá nhân/tổ chức. Không được phát hành cổ phiếu (trừ trường hợp để chuyển đổi thành công ty cổ phần) nhưng được phát hành trái phiếu theo quy định.
- Công ty TNHH từ 2 thành viên trở lên: Công ty được thành lập từ 2 – 50 thành viên. Thành viên của công ty chỉ chịu trách nhiệm pháp lý và tài chính trong phạm vi vốn góp vào công ty.
Công ty trách nhiệm hữu hạn
Công ty trách nhiệm hữu hạn phân chia rõ ràng trách nhiệm giữa các thành viên. Nhằm đảm bảo sự ổn định và tính chuyên nghiệp trong quản lý và hoạt động kinh doanh của mình.
Công ty cổ phần
Công ty cổ phần được thành lập từ 3 cổ đông trở lên và không giới hạn cổ đông. Loại hình công ty này có quyền phát hành cổ phần, trái phiếu. Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ, nghĩa vụ tài sản khác trong phạm vi số vốn đã góp và họ có quyền tự do nhượng quyền cổ phần của mình cho người khác.
→ Xem ngay: Thủ tục thành lập công ty cổ phần mới nhất 2025
Công ty hợp danh
Đặc điểm của công ty hợp danh là được thành lập bởi ít nhất hai người hoặc tổ chức cùng chịu trách nhiệm về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Công ty không được niêm yết cổ phiếu hay phát hành trái phiếu. Đồng thời thành viên của công ty hợp danh chỉ phải chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn góp của họ.
Công ty hợp danh
Đối với thị trường Việt Nam, công ty hợp danh chưa thực sự phổ biến và có rất ít doanh nghiệp lựa chọn loại hình doanh nghiệp này.
Hướng dẫn phân loại doanh nghiệp tại Việt Nam
Doanh nghiệp tại Việt Nam có thể được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau. Cùng TinLaw tìm hiểu 4 tiêu chí phân loại doanh nghiệp phổ biến hiện nay sau khi đã nắm rõ thế nào là doanh nghiệp nhé.
Theo hình thức pháp lý
Theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020, có 5 loại hình công ty chính, đó là:
- Doanh nghiệp tư nhân: do một cá nhân sở hữu và điều hành.
- Công ty TNHH 1 thành viên: do 1 cá nhân hoặc một tổ chức là chủ sở hữu, góp vốn để thành lập.
- Công ty TNHH 2 thành viên trở lên: được thành lập bởi ít nhất 2 người hoặc tổ chức và tối đa 50 thành viên.
- Công ty cổ phần: được thành lập bởi ít nhất 3 cổ đông và số lượng cổ đông là không giới hạn.
- Doanh nghiệp hợp danh: được thành lập bởi ít nhất 2 người/tổ chức cùng chịu trách nhiệm về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Hướng dẫn phân loại doanh nghiệp theo hình thức pháp lý
Mỗi loại hình doanh nghiệp sẽ có những yêu cầu, quy định riêng biệt và phù hợp với nhu cầu kinh doanh khác nhau.
Theo chế độ trách nhiệm
Theo Luật doanh nghiệp 2020, có hai chế độ trách nhiệm là trách nhiệm hữu hạn và trách nhiệm vô hạn.
- Trách nhiệm hữu hạn: Chủ sở hữu/thành viên góp vốn chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính trong phạm vi số vốn đã cam kết hoặc đã góp vào công ty mà không ảnh hưởng đến tài sản cá nhân. Đồng thời họ cũng nhận lợi ích tương ứng với tỷ lệ phần vốn mình góp vào công ty.
- Trách nhiệm vô hạn: Chủ sở hữu/thành viên công ty phải chịu trách nhiệm bằng tất cả tài sản của mình đối với việc thực hiện nghĩa vụ của công ty. Điều này đồng nghĩa sẽ không có sự phân biệt giữa tài sản cá nhân và tài sản kinh doanh.
Mỗi chế độ trách nhiệm sẽ có ưu và nhược điểm khác nhau. Tùy thuộc vào mục tiêu kinh doanh mà bạn có thể lựa chọn chế độ trách nhiệm phù hợp.
Theo quy mô hoạt động
Theo Thông tư số 03/2018/TT-BKHĐT, hiện nay, doanh nghiệp Việt Nam được chia thành ba loại quy mô chính là doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp siêu lớn. Việc phân loại này dựa trên một số tiêu chí như tổng số nhân viên, tổng tài sản, doanh thu hoặc giá trị hàng hóa, dịch vụ mà doanh nghiệp tạo ra.
Theo ngành nghề kinh doanh
Theo hệ thống Phân loại kinh tế Việt Nam (VSIC) được ban hành theo Quyết định 27/2018 của Thủ tướng Chính phủ, hiện nay có tổng cộng 21 ngành kinh tế chính, được chia thành nhiều nhóm, lớp và mã ngành chi tiết.
Hướng dẫn phân loại doanh nghiệp theo ngành nghề kinh doanh
Mỗi ngành sẽ có những đặc điểm riêng, cùng với các yêu cầu và quy định cụ thể. Vì vậy, khi đăng ký kinh doanh, việc xác định đúng ngành nghề là rất quan trọng để đảm bảo hoạt động đúng pháp luật.
Quy trình thành lập doanh nghiệp
Chắc hẳn bạn đã hiểu rõ khái niệm doanh nghiệp là gì qua những nội dung trên. Vậy làm thế nào để thành lập một doanh nghiệp tại Việt Nam? Bạn cần thực hiện các bước cơ bản như sau:
Bước 1: Xác định loại hình doanh nghiệp
Ở bước này tùy vào những đặc điểm doanh nghiệp của bạn mà sẽ có những loại hình như:
- Công ty tư nhân
- Công ty trách nhiệm hữu hạn
- Công ty cổ phần
- Công ty hợp danh
Xác định loại hình doanh nghiệp
Tùy vào loại hình mà công ty sẽ có những quyền lợi và nghĩa vụ khác nhau ở mỗi hoàn cảnh khác nhau.
Bước 2: Tìm hiểu trước các quy định pháp lý
Bạn cần nắm rõ các quy định về pháp lý doanh nghiệp của pháp luật Việt Nam đối với việc đăng ký kinh doanh, luật lao động, bảo hiểm, thuế,… Bạn cũng cần biết về các quyền lợi và đãi ngộ đầu tư cho các ngành nghề và khu vực kinh tế đặc biệt.
Bước 3: Chuẩn bị hồ sơ đăng ký kinh doanh và các giấy phép đầu tư
Những giấy tờ để chuẩn bị hồ sơ đăng ký kinh doanh gồm:
- Đơn đề nghị đăng ký kinh doanh
- Điều lệ công ty
- Danh sách thành viên hoặc cổ đông
- Bản sao CCCD hoặc hộ chiếu của chủ sở hữu
Và bạn cần nộp hồ sơ đăng ký kinh doanh trên trực tiếp tại Cơ quan Đăng ký kinh doanh theo địa phương. Bên cạnh đó có thể nộp trực tuyến thông qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia.
Bước 4: Cam kết vốn điều lệ
Sau bước 3, bạn sẽ nhận được giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và giấy phép đầu tư (nếu có). Lúc này bạn sẽ thực hiện cam kết vốn điều lệ theo quy định pháp luật bằng cách: gửi tiền vào tài khoản ngân hàng hoặc chứng minh nguồn vốn bằng các tài sản khác như xe cộ, máy móc, bất động sản,…..
Bước 5: Thực hiện các thủ tục thuế và kế toán cần thiết
Cụ thể các thủ tục cần thiết như sau:
- Khai báo và nộp thuế ban đầu.
- Mua hóa đơn, làm báo cáo thuế và nộp hàng tháng, quý và năm.
- Thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính theo quy định nhà nước (nếu bắt buộc).
- Tham gia chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm y tế cho người lao động.
Thực hiện các thủ tục thuế và kế toán
Việc hoàn thành đầy đủ và chính xác các thủ tục thuế và kế toán sẽ đảm bảo tuân thủ pháp luật. Đồng thời còn giúp doanh nghiệp hoạt động minh bạch, ổn định và phát triển bền vững trong dài hạn.
→ Xem thêm:
- Dịch vụ kế toán thuế trọn gói
- Dịch vụ đăng ký giấy phép kinh doanh trọn gói
Bước 6: Làm việc với các cơ quan nhà nước liên quan
Tùy vào loại hình kinh doanh và hoạt động kinh doanh mà sẽ có những cơ quan cần làm việc, ví dụ như: cơ quan quản lý lao động, cơ quan quản lý thị trường, cơ quan quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm, cơ quan quản lý môi trường,…
→ Bài viết liên quan: Bố cáo là gì? Khi nào doanh nghiệp cần đăng bố cáo?
Tiêu chí xác định loại hình doanh nghiệp phù hợp
Để lựa chọn được loại hình doanh nghiệp phù hợp nhất cho hoạt động kinh doanh của mình, bạn cần cân nhắc các yếu tố sau:
- Quy mô hoạt động kinh doanh: Bạn cần xác định mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp trong dài hạn là sẽ mở rộng phạm vi hoạt động, duy trì quy mô hiện tại hay tập trung vào phạm vi cụ thể. Từ đó so sánh khả năng đáp ứng yêu cầu của từng loại hình doanh nghiệp và đưa ra quyết định phù hợp nhất.
- Trách nhiệm và rủi ro: Bạn cần xác định được mức độ rủi ro tài chính mà doanh nghiệp sẽ phải chịu khi gặp khó khăn và đánh giá khả năng chịu trách nhiệm của mình. Sau đó, so sánh các loại hình doanh nghiệp ở Việt Nam về sự chênh lệch mức độ rủi ro để chọn được loại hình phù hợp nhất.
- Vốn đầu tư: Bạn cần xác định mức vốn để khởi nghiệp và xem xét tất cả các khả năng huy động vốn từ các nguồn như vốn chủ sở hữu, vốn vay ngân hàng, hợp tác với đối tác, phát hành cổ phiếu,…
- Khả năng quản lý: Cơ cấu tổ chức giữa các loại hình doanh nghiệp đều khác nhau. Do đó, bạn cần xem xét kinh nghiệm quản lý, điều hành của cấp quản lý. Từ đó đánh giá loại hình doanh nghiệp phù hợp nhất với khả năng của công ty.
Tiêu chí xác định loại hình doanh nghiệp là gì?
Việc đánh giá các tiêu chí trên là bước quan trọng để bạn chọn ra loại hình doanh nghiệp đáp ứng tốt nhất cho hoạt động kinh doanh của công ty. Nếu bạn gặp khó khăn trong quá trình thực hiện, bạn có thể nhờ đến sự trợ giúp của đơn vị chuyên nghiệp như TinLaw. Chúng tôi sẽ hỗ trợ tư vấn cụ thể, tận tình để giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn nhất.
Tại sao phải lựa chọn loại hình doanh nghiệp phù hợp?
Ngoài việc nắm rõ khái niệm doanh nghiệp thì lựa chọn loại hình doanh nghiệp cũng rất cần được quan tâm. Đây không chỉ là một thủ tục hành chính, mà còn là quyết định quan trọng ảnh hưởng đến tương lai phát triển của doanh nghiệp. Dưới đây là một vài lý do cụ thể:
- Ảnh hưởng đến cách tổ chức và quy mô hoạt động: Loại hình doanh nghiệp sẽ quyết định bạn được hoạt động ở quy mô nào, tổ chức ra sao. Ví dụ, công ty cổ phần dễ mở rộng hơn vì có thể kêu gọi nhiều cổ đông, trong khi doanh nghiệp tư nhân thường có quy mô nhỏ hơn.
- Liên quan đến trách nhiệm và mức độ rủi ro: Tùy loại hình, chủ doanh nghiệp sẽ chịu trách nhiệm khác nhau nếu có rủi ro hay nợ nần. Chẳng hạn như doanh nghiệp tư nhân, người chủ phải dùng cả tài sản cá nhân để trả nợ. Trong khi đó, công ty TNHH hay cổ phần thì chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn góp.
- Ảnh hưởng đến khả năng gọi vốn: Nếu bạn muốn huy động vốn từ nhiều nguồn, nhất là từ nhà đầu tư hoặc qua phát hành cổ phiếu, thì công ty cổ phần sẽ phù hợp hơn.
- Tác động đến cách quản lý và vận hành: Mỗi loại hình có cách quản lý khác nhau. Công ty cổ phần có nhiều quy định chặt chẽ, có hội đồng quản trị, đại hội cổ đông… Trong khi doanh nghiệp tư nhân đơn giản hơn, người chủ có thể tự quyết mọi việc.
Tại sao phải lựa chọn loại hình doanh nghiệp phù hợp?
Nắm rõ sự khác biệt giữa các loại hình doanh nghiệp sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn ngay từ khi bắt đầu và tránh được nhiều rắc rối sau này.
Những câu hỏi thường gặp về doanh nghiệp là gì
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp mà các doanh nhân mới thường quan tâm khi tiến hành thành lập doanh nghiệp.
Doanh nghiệp mới thành lập tại Việt Nam sẽ được hỗ trợ gì?
Khi mới thành lập, doanh nghiệp sẽ nhận được các hỗ trợ như các ưu đãi về thuế; hỗ trợ tài chính; các dịch vụ hỗ trợ pháp lý; các chương trình mở rộng mạng lưới, tìm kiếm khách hàng và đối tác; đào tạo và tư vấn;… Những hỗ trợ này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sự khởi nghiệp và phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Thuế môn bài mà doanh nghiệp cần đóng là bao nhiêu?
Thuế môn bài mà doanh nghiệp cần đóng phụ thuộc vào vốn điều lệ hoặc vốn đầu tư đã đăng ký của doanh nghiệp. Cụ thể:
- Doanh nghiệp có vốn điều lệ hoặc vốn đầu tư trên 10 tỷ đồng: Mức thuế môn bài là 3.000.000 đồng/năm.
- Doanh nghiệp có vốn điều lệ hoặc vốn đầu tư từ 10 tỷ đồng trở xuống: Mức thuế môn bài là 2.000.000 đồng/năm.
- Chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh, đơn vị sự nghiệp, tổ chức kinh tế khác: Mức thuế môn bài là 1.000.000 đồng/năm.
Việc nắm rõ các mức thuế môn bài giúp doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ tài chính đúng quy định. Đồng thời doanh nghiệp sẽ tránh được các rủi ro về thuế và pháp lý.
→ Tìm hiểu thêm: Dịch vụ mở văn phòng đại diện uy tín tại TinLaw.
Có thể nộp hồ sơ đăng ký thành lập doanh nghiệp ở cơ quan nào?
Bạn có thể nộp hồ sơ đăng ký thành lập doanh nghiệp trực tiếp tại Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính hoặc nộp trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia.
Phần kết
Qua bài viết trên của TinLaw, chắc hẳn bạn đã hiểu được doanh nghiệp là gì rồi đúng không. Và quy trình thành lập doanh nghiệp dù có thể phức tạp nhưng lại là bước đầu tiên để biến ý tưởng thành thực tiễn. Vậy nên việc hiểu rõ và tuân thủ đúng pháp luật sẽ là nền móng vững chắc cho sự thành công và bền vững của doanh nghiệp.
