You are here:

Góc hỏi đáp: Hành vi nào bị xem là lừa đảo chiếm đoạt khoản tiền vay của ngân hàng?

Góc hỏi đáp: Hành vi nào bị xem là lừa đảo chiếm đoạt khoản tiền vay của ngân hàng?

Câu hỏi: Chào Tư vấn luật TinLaw, tôi có một tình huống mong nhận được sự tư vấn từ quý công ty: A và B góp vốn thành lập công ty TNHH XYZ, có trụ sở chính tại thành phố HCM với vốn điều lệ 15 tỷ đồng. Trong đó A cam kết góp 10 tỷ đồng, giữ chức vụ chủ tịch HĐTV công ty; B cam kết góp 3 tỷ đồng, giữ chức vụ Giám đốc cty kiêm người đại diện theo pháp luật.

Sau khi thành lập công ty XYZ có được UBND tp HCM cho thuê 12 ha đất với thời gian 50%, trả tiền 1 lần nhằm mục đích xây dựng nhà máy sản xuất phân bón. Song song với việc thuê đất, Công ty XYZ đã làm thủ tục và ký kết hợp đồng mua dây chuyền sản xuất phân bón theo công nghệ của Nga với giá 10 tỷ đồng.

Nhằm thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh, Công ty XYZ đã dùng tài sản là 15ha đất thế chấp tại Ngân hàng Vietinbank để vay với số tiền là 20tỷ đồng với thời hạn là 2 năm.

Dùng hợp đồng mua bán máy móc thiết bị để thế chấp tại ngân hàng Agribank để vay với số tiền là 10 tỷ đồng với thời hạn là 2 năm.

Do tình hình kinh tế khó khăn, do vậy việc đầu tư sản xuất phân bón của công ty XYZ không thể triển khai theo kế hoạch. Vì vậy, khi đến thời hạn thanh toán tiền cho Ngân hàng, công ty bị mất khả năng thanh toán. Ngân Hàng Vietinbank đã tiến hành phát mại tài sản thế chấp là 15ha đất để thu hồi vốn. Tuy nhiên, việc phát mại tài sản chỉ thu về được giá trị là 14 tỷ đồng. Bởi thế, Ngân hàng Vietinbank đã gửi đơn tố cáo Công ty XYZ có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản và đề nghị cơ quan công an tiến hành điều tra khởi tố vụ án theo quy định.

Khi được biết ngân hàng Vietinbank tố cáo công ty XYZ, ngân hàng Agribank đã cử cán bộ xuống làm việc với lãnh đạo công ty XYZ, được lãnh đạo công ty cho biết. Số máy móc thiết bị mua tại Nga được các bên vận chuyển bằng tàu biển, tuy nhiên con tàu này đang bị hải tặc chiếm giữ do vậy mà máy móc thiết bị bên phía Nga chưa thể giao cho XYZ được.

Do nghi ngờ có sự gian dối nên lãnh đạo ngân hàng Agribank cũng đã gửi đơn tố cáo công ty XYZ lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Lo lắng bị truy tố trách nhiệm hình sự nên lãnh đạo công ty XYZ đã đến gặp TinLaw đề nghị được tư vấn pháp lý: Đây có phải là hành vi nào lừa đảo chiếm đoạt khoản tiền vay của ngân hàng không? Trên cơ sở quy định của pháp luật anh chị tư vấn như thế nào cho A và B?

Nhiều doanh nghiệp thiếu vốn kinh doanh nên đã thuê ngân hàng
Nhiều doanh nghiệp thiếu vốn kinh doanh nên đã thuê ngân hàng

Trả lời:

Thứ nhất: Công ty XYZ thế chấp 12 ha đất tại ngân hàng Viettinbank là bất hợp pháp. Lý do:

Căn cứ theo quy định tại Điều 111 Luật đất đai 2003:

Quyền và nghĩa vụ của tổ chức kinh tế sử dụng đất thuê:

Tổ chức kinh tế được Nhà nước cho thuê đất có các quyền và nghĩa vụ sau đây:

a) Các quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều 105 và Điều 107 của Luật này;

b) Thế chấp, bảo lãnh bằng tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất thuê tại các tổ chức tín dụng được phép hoạt động tại Việt Nam để vay vốn sản xuất, kinh doanh theo quy định của pháp luật;”

Theo đó, tổ chức kinh tế sử dụng đất thuê chỉ được thế chấp đổi với “tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất” mà không được thế chấp bằng quyền sử dụng đất. Việc công ty TNHH XYZ đem 12 ha đất thuê để thế chấp vay tiền tại Ngân hàng có thể khẳng định là trái với quy định của pháp luật. Do đó, hợp đồng thế chấp này vô hiệu theo quy định tại Điều 122 bộ luật dân sự 2005. Theo đó, hai bên có nghĩa vụ trao trả cho nhau những gì đã nhận.

Về đơn khởi kiện của phía Ngân hàng Viettinbank đối với công ty TNHH XYZ về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, chúng tôi có thể đưa ra cho bạn những dấu hiệu của tội này và tội phạm chỉ cấu thành khi có đầy đủ các dấu hiệu sau:

  • Dấu hiệu pháp lý của tội này là hành vi chiếm đoạt tài sản của người khác bằng thủ đoạn gian dối, có thể gồm hai hành vi khác nhau là hành vi lừa dối và hành vi chiếm đoạt, giữa hai hành vi này có quan hệ mật thiết với nhau, hành vi lừa dối là điều kiện còn hành vi chiếm đoạt là mục đích và kết quả của hành vi lừa dối.
  • Hành vi lừa dối là việc cố ý đưa ra thông tin không đúng sự thật nhằm để người khác tin đó là sự thật. Người phạm tội biết đó là giả nhưng vẫn đưa ra và mong muốn người khác tin đó là sự thật, hành vi lừa dối được thực hiện là nhằm mục đích chiếm đoạt, hành vi lừa dối mà nhằm mục đích khác thì không phải phạm vào tội này.
  • Tội phạm chỉ coi là hoàn thành khi hành vi chiếm đoạt đã xảy ra.
  • Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý trực tiếp.
  • Từ những phân tích trên, có thể thấy lời cáo buộc của phía Ngân hàng Viettinbank đối với công ty TNHH XYZ là có căn cứ.
Nếu có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản sẽ bị truy tố theo pháp luật
Nếu có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản sẽ bị truy tố theo pháp luật

Thứ hai, việc công ty TNHH XYZ dùng hợp đồng mua bán máy móc thiết bị để thế chấp tại Ngân hàng Agribank là hợp pháp.

Có thể thấy hợp đồng mua bán máy móc thiết bị ở đây chính là tài sản hình thành trong tương lai. Vấn đề này được quy định cụ thể trong Bộ luật dân sự 2005 tại Điều 320 khoản 2:

“2. Vật dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự là vật hiện có hoặc được hình thành trong tương lai. Vật hình thành trong tương lai là động sản, bất động sản thuộc sở hữu của bảo bên đảm sau thời điểm nghĩa vụ được xác lập hoặc giao dịch bảo đảm được giao kết”;

Và khoản 1 Điều 342:

“1. Tài sản thế chấp cũng có thể là tài sản được hình thành trong tương lai.”

Do đó, phía Ngân hàng Agribank khởi kiện công ty TNHH XYZ về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản chỉ dựa vào sự “nghi ngờ” mà không có căn cứ là không thỏa đáng.

Như vậy, với cả hai đơn kiện công ty TNHH XYZ về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản ngân hàng, nhận thấy: ở lời cáo buộc của phía Ngân hàng Viettinbank, công ty có thể bác bỏ cáo buộc, vì lỗi này cũng thuộc về phía Ngân hàng (trước khi cho vay, ngân hàng có trách nhiệm phải xác minh giá trị tài sản thế chấp thực tế); công ty và Ngân hàng có thể thương lượng với nhau và xử lý về hợp đồng vô hiệu theo quy định của luật dân sự. Còn đối với đơn kiện của ngân hàng Agribanhk, nhận thấy là không có căn cứ.

Trên đây là tư vấn của chúng tôi về trường hợp của công ty XYZ, nếu quý khách vẫn còn vấn đề khúc mắc hay muốn tư vấn những vấn đề liên quan như tư vấn thành lập công ty, luật về doanh nghiệp… có thể liên hệ trực tiếp với chúng tôi.

TinLaw

TinLaw

TinLaw với mong muốn nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của Pháp lý & Kế toán trong kinh doanh, luôn đồng hành và đưa ra các giải pháp hiệu quả, tối ưu chi phí để giúp cho doanh nghiệp SMEs vận hành đúng luật và phát triển bền vững.